Šta je srednji vek?

Odgovor na pitanje „šta je srednji vek?“ zavisi od toga kome ga postavite. Ova knjiga daje uvid u četiri različita odgovora, ili narativa o srednjem veku. U prvom, arhaičnom, srednji vek je ozloglašeni „mračni vek“, koji karakterišu ratovi, bolesti i Crkva, i u kom nema ničeg drugog „osim gluposti i prostakluka“, kako je govorio prosvetiteljski istoričar Gabrijel Mabli. U drugom, romantičnom narativu, koji se rađa početkom 19. veka, srednji vek je doba plemenitih vitezova i impozantnih katedrala, kao i doba u kom je pohranjena nepatvorena suština narodnog bića i jezika mnogih evropskih naroda. Treći narativ o „modernom srednjem veku“, ukazuje na to koliko mnogo savremena društva duguju srednjem veku, u kom se začela većina savremenih institucija (kao što je univerzitet) pa i same moderne države. Ovaj narativ je dominirao istoriografijom od druge polovine 19. veka sve do 70-ih godina prošlog veka, kada počinju da se postavljaju nova pitanja i otkrivaju nepoznate i zanemarene strane srednjeg veka. Narativ o „novom srednjem veku“ ne fokusira se na vladare, velike bitke i kontinuitet, nego na marginalne i potčinjene (žene, seljaci…), svakodnevno, fragmentarno, diskontinuirano i diskurzivno.

Sva ova gledišta, ma koliko međusobno različita, govore nam o razlozima zbog kojih je ovaj period bitan za naše sadašnje poimanje sveta i istorije. Predočavajući ih, norveški istoričar Lejdulf Melve pruža čitaocu kratak uvod u važne aspekte srednjeg veka, kao i uvid u nastajanje znanja o istoriji, ne zaboravljajući da pomene savremene tendencije kao i zadatke i izazove buduće istoriografije.