Izabrane pesme

„Pre nekoliko godina kružila je beogradskim više-manje književnim krugovima jedna velika karta posetnica, na čijoj sredini stajalo je krupnim slovima napisano: Dis.” Ovako glasi prva rečenica Skerlićevog teksta o Utopljenim dušama, jednog od najčuvenijih kritičarskih „promašaja” u istoriji naše književnosti.
Pa ipak, gotovo neobjašnjivo samonikla, Disova poezija po svemu je ravnopravna sa poezijom najvećih pesnika evropske modernističke tradicije. Potonje generacije čitalaca, književnih kritičara i istoričara u Disovoj poeziji prepoznale su prvorazrednu modernu vrednost, a njeno otvaranje ka metafizičkim kvalitetima, vizijama, podsvesnim sadržajima i mogućnostima koje stoje s one strane plana realnosti, njena nova muzikalnost i iracionalistička „proširenja” u doživljaju sveta umnogome su odredili dalje pravce i tokove srpskog pesništva.
Ovaj izbor uključuje i pesme iz druge pesnikove zbirke, Mi čekamo cara, kao i izvestan broj ranih i neobjavljenih pesama, koje ukrupnjuju i zaokružuju sliku Disovog pesničkog iskustva i pravaca kojima se ono, u zavisnosti od svakovrsnih mučnih i nepovoljnih životnih i istorijskih okolnosti, kretalo od samog svog početka – slike pada u život iz Tamnice – preko izmicanja jave pred pogledom iz pesmama Možda spava i Nirvana, pa sve do samotničkih, ratom i razdvojenošću od porodice preobraženih tama poznih pesama.

Vladislav Petković Dis (1880–1917) rođen je u Zablaću kod Čačka, gde je njegov otac, Dimitrije Petković, držao mehanu. Školovao se u Zablaću, Čačku i Zaječaru. Prelazi u Beograd, gde pod pseudonimom Dis objavljuje prve pesme u časopisima Srpski književni glasnik, Nova iskra i Brankovo kolo. Godine 1911. iz štampe izlazi zbirka Utopljene duše, koju je pesnik objavio o svom trošku. Knjiga je izrazito negativno vrednovana u kritici Jovana Skerlića. Iste godine ženi se Tinkom Pavlović. Drugu knjigu, Mi čekamo cara, objavio je 1913. U Francuskoj je napisao Nedovršene pesme koje će 1916. objaviti Srpske novine na Krfu. Maja 1917. pesnik se zbog lošeg zdravlja i kako bi bio bliže svojoj porodici odlučuje na put ka Krfu. Nemačka podmornica je torpedirala parobrod „Italija”, koji je na dno Jonskog mora odvukao i Vladislava Petkovića Disa.